პოლიტიკური მეცნიერება/Political Science (Annual Conference)

საკვლევი თემა ქართული სინამდვილისთვის მეტად მნიშ­ვნელოვან - სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენას და მასთან დაკავშირებული საკითხების შესწავლა/ანალიზს მოიცავს, რო­მელიც დროითი მონაცემიდან, არსებული საერთაშორისო ვითა­რებიდან გამომდინარე, საყოველთაო ინტერესის ხასიათის მატარე­ბელიცაა.

საქართველოს დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ თავისი ხან­მოკლე არსებობის მიუხედავად (1918-1921) მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა საქართველოს ისტორიაში. მისი მემკვიდრეობა დღევან­დე­ლი ქართული სახელმწიფოსათვის ფასდაუდებელი გამოცდილებაა და სიამაყის საგანია. 26 მაისი, საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის დღე კი, ისტორიულ დღესასწაულად იქცა (ჯა­ნე­ლიძე, 2018). 1991 წლის 31 მარტს, 34  წლის წინ წინათ, როდესაც ქვეყანა ფაქტობრივად საომარ მდგომარეობაში იმყოფებოდა, სა­ხელ­მწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის მსურველთა გა­მოვ­ლენის მიზნით, სამართლებრივი ნორმების დაცვით, რეფერენ­დუმი გაიმართა, რომლის შედეგების საფუძველზე უზენაესმა საბ­ჭომ  საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტი მიიღო (მაცაბერიძე, 2019, 181). დრომ უფრო მეტად განამტკიცა ამ დღის მნიშვნელობა ათწლეულების შემდეგ ჩატარებული რეფერენდუმის დროს, რად­გან სარეფერენდუმო კითხვა სწორედ 1918 წლის 26 მაისს გამო­ცხადებულ დამოუკიდებლობის აქტს ეფუძნებოდა.

რეფერენდუმის ჩატარების საშუალება შექმნა ეროვნული ძალების დამაჯერებელმა გამარჯვებამ 1990 წლის 28 ოქტომბრის უზენაესი საბჭოს პირველ მრავალპარტიულ არჩევნებში (ნათმე­ლაძე, დაუშვილი, 2005).

ნაშრომის აქტუალობას განსაზღვრავს არსებული მოცემუ­ლობა, რომელიც ადასტურებს, რომ ქართული სინამდვილისთვის სახელმწიფოებრივ დამოუკიდებლობის გამოცხადებასთან დაკავში­რე­ბული ნებისმიერი საკითხის შესწავლა აქტუალობას არ კარგავს. ნაშრომში შესწავლილი, წარმოდგენილი მასალები, ნათლად აღწერს არსებულ ვითარებას, განხილული დოკუმენტები (რომელთაგან ზო­გიერთი პირველად შემოდის ქართულ სამეცნიერო სივრცეში),  ნათელს ჰფენს 1918-სა და 1991 წელის ეპოქალურ მოვლენებს. სიტუაციური ანალიზი, ვფიქრობთ, საინტერესო სამეცნიეროს მიგ­ნებებთან ერთად, ნაშრომს პრაქტიკულ ღირებულებასაც სძენს, რაც წარმოადგენს სიახლეს და ზრდის ნაშრომის მიმართ ინტერესს.

1991 წლის 31 მარტი, 26 მაისის კონტექსტში, საქართველოს უახლოესი ისტორიის მნიშვნელოვანი დღეა. სწორედ ამ დღეს ჩა­ტარებულ რეფერენდუმის კითხვას - „ეთანხმებით თუ არა საქარ­თველოს სახელმწიფო დამოუკიდებლობის აღდგენას 1918 წლის 26 მაისის დამოუკიდებლობის აქტის საფუძველზე?“ რეფერენდუმში მონაწილეთა 99,08 %-მა  დადებითად უპასუხა, მათ შორის ქვეყნის არაქართველმა მოსახლეობამაც. ეს ადასტურებს წინასარეფერენ­დუმო პერიოდში მოსახლეობის განწყობას, შემდეგში უკვე საქარ­თველოს პირველი პრეზიდენტის, ზვიად გამსახურდიას მოწოდე­ბი­სადმი, სადაც აღნიშნული იყო, რომ ყველა ჩვენგანის ხმა 31 მარტს შეიძლება ის ერთადერთი იყოს, რომელიც გადაწყვეტს ჩვენი სახელმწიფოს - საქართველოს - ბედსო. რეფერენდუმის შედეგის საფუძველზე კი 1991 წლის 9 აპრილს საქართველოს სახელმწიფო­ებ­რივი დამოუკიდებლობის აღდგენა გამოცხადა.

ნაშრომის სიახლეს წარმოადგენს აღნიშნული საკვლევი პრობ­ლემის კომპლექსურად შესწავლისათვის მოძიებული, ნაშრომ­ში ჩართული მასალები, რომელთაგან ზოგიერთი პირველად არის გამოყენებული, სიახლეა და  განსაკუთრებულ დატვირთვას სძენს ნაშრომს. შესაბამისად, ქვეყნის უახლესი ისტორიის საინტერესო დეტალებზე აქცენტები აქტუალურობას არ კარგავს, როგორც ყოფი­ლი პოსტსაბჭოთა სივრცის ქვეყნებისთვის, ისე, ამ მეტად საინტე­რესო პერიოდის, საერთაშორისო პოლიტიკით დაინტერესებულ პირ­თათვის.

ნაშრომის პრობლემა, ზემოთთქმულიდან გამომდინარე, მთე­ლი რიგი სამეცნიერო ლიტერატურის, ხელისუფლების მიერ მი­ღებული დოკუმენტების, პრესის მასალების, სხვა ქვეყნის პოლი­ტიკური პირების დამოკიდებულებების, შესწავლის საფუძველზე ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური პროცესის ახლებურ გააზრებას და შემდეგ კითხვებზე პასუხს მოიცავს: 1. 1918 წლის 26 მაისი კონტექსტი საქართველოში; 2. რეფერენდუმამდე არსებული პო­ლიტიკური პროცესები; 3. რეფერენდუმის ჩატარების მიზანი და პროცესი, 4. საქართველოს სახელმწიფოებრივის დამოუკიდებ­ლო­ბის აღდგენა; 5.სხვა ერთა და ქვეყნების დამოკიდებულებების წარმოჩენა, რომელიც ქართული უახლესი პოლიტიკური ისტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილია (შველიძე, 2021).

კვლევის მეთოდებიდან ნაშრომში, სამეცნიერო პრობლემის შესასწავლად, ანალიზისათვის, გამოყენებულია - ისტორიზმის (26 მაისის კონტექსტი, პოლიტიკური ვითარების მახასიათებლების მასალების გათვალისწინება); შედარებითი (დამოუკიდებლობის, 26 მაისს და 9 აპრილს, გამოცხადების თანმხლები სირთულეები); სი­ტუ­აციური ანალიზის (Case-study) (ნაშრომში შესასწავლი პოლიტი­კური პროცესების გააზრება თანმხლები ვითარების ფონზე); ასევე აღწერითი მეთოდები (მთელი რიგი მოგროვილი მასალების, პირ­ველადი და მეორადი წყაროები).

ნაშრომის დასკვნაში წარმოდგენილია და ნათლად ჩანს, რომ საქართველოში 1991 წლის 31 მარტს საქართველოში ჩატარებულმა  რეფერენდუმმა ქვეყანა გაანთავისუფლა 70-წლიანი საბჭოთა რეჟი­მისგან. ამასთან, საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ჩატარებული რეფერენდუმი, ქვეყნის დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის სამართლებრივი გარანტიაა. კონსტი­ტუციით დაცუ­ლი საქართველოს სახელმწიფო სუვერენიტეტი ამ რეფერენდუმის შედეგს ეყრდნობა. საქართველოში ჩატარებულმა რეფერენდუმმა მთელ მსოფლიოს დაანახა, რომ თავისუფალი არჩევანის პირობებში საქართველოს მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენას, საქართველოს საბჭოთა კავშირიდან გასვლას, რასაც  ძალიან დიდი, სერიოზული რეზონანსი მოჰყვა.

სწორედ ამიტომ, მიღწეული შედეგებიდან გამომდინარე, რე­ფერენდუმის შესახებ საზოგადოებრივი აზრი, როგორც მაშინ დღესაც ისევე დადებითია, რადგან ეს ისტორიული პროცესი სა­ფუძველია, როგორც საქართველოს კონსტიტუციაშია ნათქვამი, იმისა, რომ „საქართველო არის დამოუკიდებელი, ერთიანი და განუყოფელი სახელმწიფო, რაც დადასტურებულია 1991 წლის 31 მარტს ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, მათ შორის აფხაზეთის ასსრ-ში და ყოფილ სამხრეთ ოსეთის ავტონომიურ ოლქში ჩატარებული რეფერენდუმით და 1991 წლის 9 აპრილის საქართველოს სახელ­მწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტით“.

საკვანძო სიტყვები: საქართველო, დამოუკიდებლობა, რეფე­რენ­დუმი, 26 მაისი, ზვიად გამსახურდია.

მაცაბერიძე, მ. 2019, საქართველოს პოლიტიკური სისტემა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსი-ტეტი, თბილისი.

ჯანელიძე, ო. 2018, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ისტორიის ნარკვევები, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა, თბილისი.

შველიძე, დ. 2021, პოლიტიკური დაპირისპირებები და ეროვ-ნული ხელისუფლების დამხობა საქართველოში 1987-1992, გამო-მცემლობა „არტანუჯი“, თბილისი.

ნათმელაძე, მ., დაუშვილი, ალ. 2005. საქართველოს უახლესი ისტორია(1921-2000წწ.), ისტორიისა და ეთნოგრაფიის ინსტი¬ტუ-ტი, თბილისი.

გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“, 1990 წლის 7 დეკემბერი.

გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“, 1991 წლის 3 იანვარი.

გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“, 1991 წლის 5 აპრილი.

გაზეთი „ერთობა“, 1919, 26 მაისი.